Monografia dr Doroty Pietrzyk-Reeves pt. Ład rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska

Przedstawiona w tej książce analiza polskich idei politycznych XVI wieku, kształtowanych w ramach dyskursu republikańskiego, jako przynależących do klasycznej tradycji republikańskiej, ukazuje zarazem istotę właściwego dla tej tradycji namysłu politycznego i znaczenie jej najważniejszych kategorii, jak i niezwykle bogaty koncepcyjnie dorobek polskich autorów późnego renesansu.  Nie jest to krytyczne studium polskiej szesnastowiecznej myśli politycznej jako takiej, lecz jej głównych pojęć i koncepcji, ze szczególnym uwzględnieniem ich źródeł ideowych oraz kontekstu politycznego i historycznego, w jakim były rozwijane. Najważniejsze wśród nich są pojęcia rzeczypospolitej, wspólnoty, sprawiedliwości i prawa oraz wolności (normatywne podstawy ładu politycznego), cnót obywatelskich, obyczaju, dobra publicznego i obywatelskości (moralne podstawy ładu politycznego) oraz ustroju mieszanego, władzy i zwierzchności (instytucjonalne podstawy ładu rzeczypospolitej). Tłem i punktem odniesienia dla tych dociekań jest przedstawiona w pierwszej części książki analiza klasycznej tradycji republikańskiej: antycznej, wywodzonej od Arystotelesa oraz wczesnonowożytnej, rozwijanej najszerzej w Wenecji, Florencji i w Anglii w XV i XVI wieku. Analiza ta pozwoliła ustalić i ukazać republikański wzorzec myślenia o polityce jako pewną spójną teorię ładu politycznego wykorzystywaną i rozwijaną przez polskich autorów okresu odrodzenia.

**

Książka Doroty Pietrzyk-Reeves jest książką świetną – po raz pierwszy mamy pokazaną polską myśl polityczną jako element humanistycznej myśli odrodzenia. Zarazem potraktowano ją nie jak oderwaną od rzeczywistości czystą teorię, ale jak element tej rzeczywistości przez nią kształtowany i starający się na nią wpływać. Książka ta w sposób precyzyjny i klarowny analizuje i wyjaśnia podstawowe zagadnienia myśli republikańskiej, dając zarazem gruntowną wiedzę o polskich renesansowych wizjach państwa/wspólnoty i miejsca w nim obywatela. Dodatkową zaletą jest świetny styl autorki, powiedziałabym „przejrzysty", precyzyjnie oddający najbardziej skomplikowane niuanse omawianych zagadnień. Mam głębokie przekonanie, że pozycja ta stanie się lekturą obowiązkową badaczy staropolskiej myśli politycznej, a ze względu na jasność wywodu zapewne także studentów i, miejmy nadzieję, szerszego grona czytelników zainteresowanych modnym obecnie (ale zgoła nieznanym) republikanizmem.

Z recenzji dr hab. prof. UW Anny Grześkowiak-Krwawicz

Więcej o książce

Data opublikowania: 30.01.2013
Osoba publikująca: Dariusz Stolicki